Solliciteren: wat mag de werkgever (niet) vragen?

Vraag:

“Ik had vorige week een sollicitatiegesprek waarbij ik het gevoel kreeg dat ik door de werkgever tot op mijn hemd werd uitgevraagd. Het begon met vragen over mijn studies, wie de proffen waren van wie ik les had, waar ik mijn studentenverblijf had enzovoorts. Dan werd de vraag gesteld of ik gehuwd was of een vriend had, of wij eraan dachten om snel kindjes te krijgen, hoeveel kindjes enzovoorts. Ik wilde de job en heb dan maar geantwoord, maar achteraf stelde ik mij de vraag of deze vragen wel mogen gesteld worden. Bestaan er daar wetten over?”

Antwoord:

“Werkgevers mogen je alleen vragen stellen die relevant zijn voor de functie waarover het sollicitatiegesprek gaat. Vragen over je studies kunnen uiteraard, ook al gaat dat iets verder dan alleen vragen naar je diploma. Het is niet verkeerd als de werkgever meer gedetailleerde vragen stelt, zoals bijvoorbeeld welke vakken je volgde en bij welke prof, welke keuzevakken enzovoorts. Vragen in welk studentenverblijf je woonde, gaan dan weer wat te ver. Dat heeft niets te maken heeft met de functie waarnaar je solliciteert.”

Vragen over kinderwens en religie behoren tot de private levenssfeer.

“De vraag of je gehuwd bent, zou nog net kunnen omdat dit toch wel min of meer een objectief gegeven is. Maar de vragen over je toekomstplannen en kinderwens, behoren tot je private levenssfeer. Daar heeft de werkgever niets mee te maken. Net zoals vragen omtrent religie, of levensovertuiging, etnische afkomst … trouwens.”

Mag je tijdens een sollicitatiegesprek verzwijgen dat je zwanger bent?

“Je mag dat inderdaad verzwijgen en er zelfs over liegen, tenzij de bestaande of nabije zwangerschap het uitoefenen van de job op korte termijn onmogelijk maakt. Dit zou bijvoorbeeld kunnen om veiligheidsredenen. Bepaalde tewerkstellingen in labo’s of milieuonvriendelijke omgevingen kunnen gevaar opleveren voor een zwangere vrouw. In dat geval mag je de zwangerschap niet verzwijgen of er over liegen.”

Wat kan je doen als een werkgever deze regels niet respecteert tijdens het sollicitatiegesprek?

“In principe kun je een klacht indienen tegen deze werkgever via de sociale inspectie, het arbeidsauditoraat of de arbeidsrechtbank. In de praktijk is dat zeer moeilijk omdat dergelijke gesprekken veelal van werkgever tot sollicitant in persoon worden gevoerd, zonder getuigen. Er ontstaat dan een bewijsprobleem. Je zou eventueel het gesprek stiekem kunnen opnemen, maar ook dan is het niet zeker dat deze opnames als bewijs aanvaard worden. De werkgever kan zeggen dat met de opnames geknoeid is. Of dat hij niet op voorhand is verwittigd dat het gesprek opgenomen werd. Weigeren om op die vragen te antwoorden is ook een optie. Maar ook dat zou een slechte indruk geven, waardoor de kans op aanwerving wel heel klein wordt.”

Is er nog een andere oplossing?

“Bij vragen die behoren tot de strikt persoonlijke levenssfeer mag de sollicitant dingen verzwijgen of er zelfs over liegen. Iemand die homo is mag dit verzwijgen en er zelfs over liegen. De werkgever kan die verzwijging of leugen achteraf niet gebruiken om zijn werknemer te ontslaan.

Je mag ook zeggen dat je de vraag niet relevant vindt voor de concrete functie waarvoor je solliciteert.”